Elaiussa Sebaste antik kenti - Mersin
Elaiussa Sebaste veya Elaeousa Sebaste (Modern Yunanca: Ελαιούσα Σεβαστή) Doğu akdenizin kesişme noktasında, Mersin'e 55 km uzaklıkta, Silifke yönünde bulunan bir antik Roma liman şehri. Elaiussa terimi zeytin manasına gelmekte olup, şehir M. Ö. 2. yüzyılda kurulmuştur.
O dönemlerde korsanlığın var olması ticari hayatı olumsuz etkilemiştir. İ.Ö. 1. Yüzyıldan itibaren Elaiussa bir kent görünümü aldıktan sonra Olba hakimiyetinden de kurtularak özgürlüğüne kavuşmuştur. Roma imparatoru Augustus , Kapadokya kralı Arkhelaos’a Kilikyanın önemli bir kısmı ile Elaiussa kentini hediye olarak verir. Bunun üzerine Arkhelaos kışlık sarayını buraya taşır ve şükran borcunu yerine getirmek için Elaiussa ismine ek Sebaste ismini ekler. Bu zamandan sonra da bu küçük liman şehri Elaiussa Sebaste ismiyle anılır. Sebaste; görkemli, mutlu anlamına gelmektedir.
Kazı çalışmaları sırasında ms.2. yüzyıla ait bir hamam bulunmuştur. Bu yapı, kalorifer sistemli ve girişinde yıkanmaya gelen kişilerin sağlık dileklerini belirten bir yazıt koydurdukları kazı çalışmalarında tespit edilmiştir.
Döneminde inşa edilen tiyatro, agora, bazilika gibi yapılar yol üzerinden görmek mümkündür.23 basamaklı tiyatronun oturma kapasitesi 2300’dür.Kentin arka tarafında nekropolleri görmek mümkündür. Ancak nekropollerin olduğu yerde küçük bir köy kurulmuştur ve bu nekropollerin bazıları da limon bahçeleri arasında kalmıştır. Son yapılan kazı çalışmalarında nekropollerin bulunduğu yerden Kız Kalesine kadar uzanan 4,5 kilometrelik bir Kral yolu bulunmuştur. Bu yol üzerinde bir çok lahit ve anıt mezarın varlığından söz edilmektedir.
Elaiussa kenti ile Sebaste kentinin birleşmesi sonucu Elaiussa Sebaste meydana gelmiştir. Diğer kaynaklara göre Elaiussa zeytin anlamına Sebaste ise mutlu anlamına geldiği için daha sonradan Kapadokya kralı Arkhelaos tarafından Sebaste kısmı eklenmiştir. Kesin olarak bilinen ise kentin adının Elaiussa olduğudur
.
Kapodokya kralına, Roma imparatoru tarafından hediye edilen kent zamanla önemini kaybetmeye başlamıştır. Kent içerisinde ki bulunan Hamam milattan sonra 2’nci yüzyıl ve Bizans kilisesi milattan sonra 5’nci yüzyıl tarihinde inşa edilmiştir. Aynı zamanda kent içerisinde Korykos (Kızkalesi) ile bağlantılı 4 kilometrelik bir kral yolu da inşa edilmiştir.
Elaiussa Sebaste Antik Tiyatro
Kentin en önemli yeri olan ve kazı çalışmaları sonucunda büyük bir bölümü kurtulan antik tiyatroda ilk kez 2018 yılında festival düzenlenmiştir. Antik tiyatro 2300 kişilik ve döneminin en büyük tiyatrolarından bir tanesidir. Tiyatronun yapımına milattan sonra 2’nci yüzyılın ilk yarısında başlanmış ve milattan sonra 161-169 yılında bitmiştir. Tiyatro toplamda 23 basamaktan oluşmaktadır ve tiyatroya çıkmak için 6 basamaklı bir merdivenden çıkılarak ulaşılıyordu.
Tiyatronun oturma sıraları büyük kaya bloklardan, yan tarafta bulunan oturma sıraları ise malta harcıyla inşa edilmiştir. Oturma basamakları ise yatay bir diazoma ile ikiye ayrılmıştır. Tiyatroyu izlemeye gelenler için iki farklı giriş bulunmaktadır. Aynı zamanda tiyatronun içinden bir su kanalı geçmektedir. Su, Kayacı vadisinden su kemerleri ile getirildiği düşünülmektedir. Tiyatro milattan sonra 3’üncü yüzyıldan sonra kullanılmamıştır ve tiyatronun taşlarının büyük bir bölümü başka yapılarda kullanılmak üzere sistematik şekilde kaldırılmıştır.
Roma Dönemi Agora
Antik tiyatronun hemen yanında kalan yapının adı ise Agora’dır. Agora, klasik Yunan çağında bir sitenin (kent) yönetim ve ticari anlaşmaları gibi konuların halkın toplanarak konuştuğu kent alanına denmektedir. Elaiussa Sebaste kentinde ise Ticaret Agorası olarak kullanılmaktaydı. Agora milattan sonra 2’nci yüzyılda geniş bir alana kurulmuştur. Dörtgen bir planlı şekilde ve kireç taşlarından büyük bloklarla oluşturulmuştur. Agoranın girişi ise doğuda ve iki tarafında da çeşme vardır.
Agora üzerinde yapılan çalışmalar sonucunda deniz sahnesi ve geometrik desenli büyük bir mozaik ortaya çıkmıştır. Geometrik desenlerde en ilgi çekene ise 3 boyutlu kare desenlerdir. Mozaik, impartorluğun erken dönemlerinde kentin dışında yer alan zengin bir yapıya ait olduğu düşünülmektedir. Bu zengin yapı üzerine Agoranın inşa edilmesi sonucunda milattan sonra 2’nci yüzyıl sonlarında yıkılmıştır.
Elaiussa Sebaste Liman Hamamı
Antik kentin denize bakan tarafının doğu kısmında ise liman hamamı bulunmaktadır. Liman hamamı 4 ayrı evrede yapıldığı saptanmıştır ve hamamın yapımına milattan sonra 1’inci yüzyılda başlanılmıştır. Liman hamamın yapımı milattan sonra 3’üncü yüzyılda tamamlandığı lakin Geç Roma döneminde eklemeler yapıldığı bilinmektedir. Geç roma döneminde hamamın bazı bölümleri esnaf atölyeleri gibi amaçlarla kullanılmıştır.
Liman Hamamı 5 farklı alandan oluşmaktadır bu bölümler; Girişte bulunan soğuk oda (Frigidarium), ılık oda (Tepidarium), Caldarium, Servis alanı ve Praefurnium’dan oluşmaktadır.
Kaynak:
Wikipedia
mersingezi.com
O dönemlerde korsanlığın var olması ticari hayatı olumsuz etkilemiştir. İ.Ö. 1. Yüzyıldan itibaren Elaiussa bir kent görünümü aldıktan sonra Olba hakimiyetinden de kurtularak özgürlüğüne kavuşmuştur. Roma imparatoru Augustus , Kapadokya kralı Arkhelaos’a Kilikyanın önemli bir kısmı ile Elaiussa kentini hediye olarak verir. Bunun üzerine Arkhelaos kışlık sarayını buraya taşır ve şükran borcunu yerine getirmek için Elaiussa ismine ek Sebaste ismini ekler. Bu zamandan sonra da bu küçük liman şehri Elaiussa Sebaste ismiyle anılır. Sebaste; görkemli, mutlu anlamına gelmektedir.
Kazı çalışmaları sırasında ms.2. yüzyıla ait bir hamam bulunmuştur. Bu yapı, kalorifer sistemli ve girişinde yıkanmaya gelen kişilerin sağlık dileklerini belirten bir yazıt koydurdukları kazı çalışmalarında tespit edilmiştir.
Döneminde inşa edilen tiyatro, agora, bazilika gibi yapılar yol üzerinden görmek mümkündür.23 basamaklı tiyatronun oturma kapasitesi 2300’dür.Kentin arka tarafında nekropolleri görmek mümkündür. Ancak nekropollerin olduğu yerde küçük bir köy kurulmuştur ve bu nekropollerin bazıları da limon bahçeleri arasında kalmıştır. Son yapılan kazı çalışmalarında nekropollerin bulunduğu yerden Kız Kalesine kadar uzanan 4,5 kilometrelik bir Kral yolu bulunmuştur. Bu yol üzerinde bir çok lahit ve anıt mezarın varlığından söz edilmektedir.
Elaiussa kenti ile Sebaste kentinin birleşmesi sonucu Elaiussa Sebaste meydana gelmiştir. Diğer kaynaklara göre Elaiussa zeytin anlamına Sebaste ise mutlu anlamına geldiği için daha sonradan Kapadokya kralı Arkhelaos tarafından Sebaste kısmı eklenmiştir. Kesin olarak bilinen ise kentin adının Elaiussa olduğudur
.
Kapodokya kralına, Roma imparatoru tarafından hediye edilen kent zamanla önemini kaybetmeye başlamıştır. Kent içerisinde ki bulunan Hamam milattan sonra 2’nci yüzyıl ve Bizans kilisesi milattan sonra 5’nci yüzyıl tarihinde inşa edilmiştir. Aynı zamanda kent içerisinde Korykos (Kızkalesi) ile bağlantılı 4 kilometrelik bir kral yolu da inşa edilmiştir.
Elaiussa Sebaste Antik Tiyatro
Kentin en önemli yeri olan ve kazı çalışmaları sonucunda büyük bir bölümü kurtulan antik tiyatroda ilk kez 2018 yılında festival düzenlenmiştir. Antik tiyatro 2300 kişilik ve döneminin en büyük tiyatrolarından bir tanesidir. Tiyatronun yapımına milattan sonra 2’nci yüzyılın ilk yarısında başlanmış ve milattan sonra 161-169 yılında bitmiştir. Tiyatro toplamda 23 basamaktan oluşmaktadır ve tiyatroya çıkmak için 6 basamaklı bir merdivenden çıkılarak ulaşılıyordu.
Tiyatronun oturma sıraları büyük kaya bloklardan, yan tarafta bulunan oturma sıraları ise malta harcıyla inşa edilmiştir. Oturma basamakları ise yatay bir diazoma ile ikiye ayrılmıştır. Tiyatroyu izlemeye gelenler için iki farklı giriş bulunmaktadır. Aynı zamanda tiyatronun içinden bir su kanalı geçmektedir. Su, Kayacı vadisinden su kemerleri ile getirildiği düşünülmektedir. Tiyatro milattan sonra 3’üncü yüzyıldan sonra kullanılmamıştır ve tiyatronun taşlarının büyük bir bölümü başka yapılarda kullanılmak üzere sistematik şekilde kaldırılmıştır.
Roma Dönemi Agora
Antik tiyatronun hemen yanında kalan yapının adı ise Agora’dır. Agora, klasik Yunan çağında bir sitenin (kent) yönetim ve ticari anlaşmaları gibi konuların halkın toplanarak konuştuğu kent alanına denmektedir. Elaiussa Sebaste kentinde ise Ticaret Agorası olarak kullanılmaktaydı. Agora milattan sonra 2’nci yüzyılda geniş bir alana kurulmuştur. Dörtgen bir planlı şekilde ve kireç taşlarından büyük bloklarla oluşturulmuştur. Agoranın girişi ise doğuda ve iki tarafında da çeşme vardır.
Agora üzerinde yapılan çalışmalar sonucunda deniz sahnesi ve geometrik desenli büyük bir mozaik ortaya çıkmıştır. Geometrik desenlerde en ilgi çekene ise 3 boyutlu kare desenlerdir. Mozaik, impartorluğun erken dönemlerinde kentin dışında yer alan zengin bir yapıya ait olduğu düşünülmektedir. Bu zengin yapı üzerine Agoranın inşa edilmesi sonucunda milattan sonra 2’nci yüzyıl sonlarında yıkılmıştır.
Elaiussa Sebaste Liman Hamamı
Antik kentin denize bakan tarafının doğu kısmında ise liman hamamı bulunmaktadır. Liman hamamı 4 ayrı evrede yapıldığı saptanmıştır ve hamamın yapımına milattan sonra 1’inci yüzyılda başlanılmıştır. Liman hamamın yapımı milattan sonra 3’üncü yüzyılda tamamlandığı lakin Geç Roma döneminde eklemeler yapıldığı bilinmektedir. Geç roma döneminde hamamın bazı bölümleri esnaf atölyeleri gibi amaçlarla kullanılmıştır.
Liman Hamamı 5 farklı alandan oluşmaktadır bu bölümler; Girişte bulunan soğuk oda (Frigidarium), ılık oda (Tepidarium), Caldarium, Servis alanı ve Praefurnium’dan oluşmaktadır.
Kaynak:
Wikipedia
mersingezi.com
Yorumlar
Yorum Gönder