Alalakh höyüğü - Hatay / Tayfursökmen Köyü
Hatay il merkezinin kuzeydoğusunda; Amik Ovası'nın doğusunda; Türkiye-Suriye sınırında; Reyhanlı İlçesi'nin güneybatısında; Varışlı Köyü'nün kuzeybatısında; Tayfursökmen Köyü'ne yaklaşık 3 km mesafede yer almaktadır.
Asi (Orontes) nehrinin kenarında yer alan ve Antik adı Alalakh olan Tell Açana Höyüğü yörenin önemli ve oldukça büyük bir höyüğüdür.
Çivi yazılı tabletlere göre Mukiş Krallığı merkezi Halep’te yer alan Yamhad Krallığı’nın vassalı olarak Yarim - Lim Soyu tarafından yönetilirdi. Tarım açısından zengin olan krallığın, saray ambarlarında ortaya çıkarılan çok sayıda tahıl saklama küpleri, fildişi eşyalar, pişmiş toprak heykelcikler, değerli eser ve yazılı tabletler bu zenginliğin ticaret ile desteklenmiş olduğunu, başkentin yüksek ekonomik düzeye ulaştığını gösterir. Batıda Amanos Dağları’nın eteklerinden doğuda Jebel Akra ve Jebel Zawihye Dağları’na kadar uzanan, verimli toprakları ile birçok medeniyete can vermiş Amik Ovası, antik çağlardan günümüze kadar uzanan bir zaman dilimi içerisinde birçok farklı etnik yapının doğduğu ve birlikte yaşamayı başardığı çok kültürlü bir yapıya sahiptir. Anadolu ve Suriye topraklarını birbirine bağlayan ve bir geçiş noktası üzerinde yer alan ova, Asi nehri deltası üzerinden denize olan uzantısı ile Doğu Akdeniz kültürlerinin etkileşim içinde olduğu ekonomik, kültürel ve politik bir hareketliliğe sahiptir. Asi nehri, Afrin ve Karasu çayları ile beslenen, kış ve bahar dönemlerinde aldığı yeterli yağış miktarı ile tarıma elverişli olan bu topraklar, ticaret ve göç yolları üzerinde olmaları ile çağlar boyunca önemini korumuştur. Dağlarla çevrili yarı izole yapısı ile MÖ 2. binyılda yerel bir yönetime sahip olan ova, bölgesel bir güç olan Mukiş Krallığı tarafından idare edilmiştir. Antakya - Reyhanlı modern karayolunun 20. km’sinde yer alan Aççana Höyük Antik Alalakh Kenti ise krallığın başkenti olma niteliğini Orta ve Geç Tunç Çağları boyunca korumuştur. Dönemi içerisinde Anadolu’da Hitit, Suriye’de Yamhad ve sonrasında Mitanni ve Güneyde Mısır gibi büyük devlet ve imparatorlukların etkileşim ağı içerisinde kalan Mukiş Krallığı, bağlaştırıcı rolü sebebiyle Tunç Çağı kültürlerarası ilişkileri anlamak açısından büyük bir öneme sahiptir. Jeopolitik konumu ile Doğu Akdeniz ticaretinde stratejik bir noktada yer alan krallık, ayakta kaldığı 800 yıllık dönem içerisinde ovanın ekonomik ve yönetimsel idaresini elinde tutmuş olsa da her döneminde saldırılar ve yağmalara ve başkent Alalakh’ın birçok kez yakılıp yıkılmasına maruz kalmıştır.
Amik Ovası'nın bu önemli höyüğünde; 1937-39 ve 1946-49 yıllarında L. Woolley yönetiminde yapılan kazılar; 1978 yılından itibaren J. Matthers tarafından yeniden başlatılmıştır. 1936 yılında; Amik Ovası'nda; Chicago Üniversitesi Doğu Bilimleri Enstitüsü adına yapılan yüzey araştırmasında; 136 no'lu buluntu yeri olarak belirtilmiştir. Höyüğün alt tabakalarına; ancak 13-15/L-K karelerinde; "Yarim-Lim Sarayı" olarak anılan büyük binanın güneyindeki geniş alanda çukur açma olarak nitelendirilen açmada (üstte 13x25 m boyutlarında) ulaşılmıştır. Tell Açana'daki son dönem kazılar 2000 yılında başlamıştır. A. Yener başkanlığında sürdürülen kazı çalışmaları Woolley tarafından kazılmamış alanlarda devam ettirilmektedir. Çalışmalar şimdilik OTÇ; GTÇ ve Erken Demir Çağı tabakaları nda yoğunlaşmıştır. 2009 yılı kazı çalışmaları A. Yener tarafından 2 Temmuz - 9 Eylül 2009 tarihlerinde toplam 8 açmada sürdürülmüştür. Höyüğün farklı alanlarında gerçekleştirilen stratigrafik incelemelerin yanı sıra Amik Ovası yüzey araştırmaları ve jeo-arkeolojik araştırmaları da gerçekleştirilmiştir.Sistematik olarak 2006 yılından itibaren saraylar bölgesinde yürütülen kazı çalışmalarına bir tanesi yeni olmak üzere toplam dört açmada devam edilmiştir. Woolley sistemine göre I. tabakadan X. tabakaya kadar olan ve OrtaTunç I -Geç Tunç II arası dönemleri ve Yarım Lim-Idrimi hanedanlıklarını kapsayan arkeolojik yapı katlarının yeniden incelenmesi amacına devam edilmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır.
Asi (Orontes) nehrinin kenarında yer alan ve Antik adı Alalakh olan Tell Açana Höyüğü yörenin önemli ve oldukça büyük bir höyüğüdür.
Çivi yazılı tabletlere göre Mukiş Krallığı merkezi Halep’te yer alan Yamhad Krallığı’nın vassalı olarak Yarim - Lim Soyu tarafından yönetilirdi. Tarım açısından zengin olan krallığın, saray ambarlarında ortaya çıkarılan çok sayıda tahıl saklama küpleri, fildişi eşyalar, pişmiş toprak heykelcikler, değerli eser ve yazılı tabletler bu zenginliğin ticaret ile desteklenmiş olduğunu, başkentin yüksek ekonomik düzeye ulaştığını gösterir. Batıda Amanos Dağları’nın eteklerinden doğuda Jebel Akra ve Jebel Zawihye Dağları’na kadar uzanan, verimli toprakları ile birçok medeniyete can vermiş Amik Ovası, antik çağlardan günümüze kadar uzanan bir zaman dilimi içerisinde birçok farklı etnik yapının doğduğu ve birlikte yaşamayı başardığı çok kültürlü bir yapıya sahiptir. Anadolu ve Suriye topraklarını birbirine bağlayan ve bir geçiş noktası üzerinde yer alan ova, Asi nehri deltası üzerinden denize olan uzantısı ile Doğu Akdeniz kültürlerinin etkileşim içinde olduğu ekonomik, kültürel ve politik bir hareketliliğe sahiptir. Asi nehri, Afrin ve Karasu çayları ile beslenen, kış ve bahar dönemlerinde aldığı yeterli yağış miktarı ile tarıma elverişli olan bu topraklar, ticaret ve göç yolları üzerinde olmaları ile çağlar boyunca önemini korumuştur. Dağlarla çevrili yarı izole yapısı ile MÖ 2. binyılda yerel bir yönetime sahip olan ova, bölgesel bir güç olan Mukiş Krallığı tarafından idare edilmiştir. Antakya - Reyhanlı modern karayolunun 20. km’sinde yer alan Aççana Höyük Antik Alalakh Kenti ise krallığın başkenti olma niteliğini Orta ve Geç Tunç Çağları boyunca korumuştur. Dönemi içerisinde Anadolu’da Hitit, Suriye’de Yamhad ve sonrasında Mitanni ve Güneyde Mısır gibi büyük devlet ve imparatorlukların etkileşim ağı içerisinde kalan Mukiş Krallığı, bağlaştırıcı rolü sebebiyle Tunç Çağı kültürlerarası ilişkileri anlamak açısından büyük bir öneme sahiptir. Jeopolitik konumu ile Doğu Akdeniz ticaretinde stratejik bir noktada yer alan krallık, ayakta kaldığı 800 yıllık dönem içerisinde ovanın ekonomik ve yönetimsel idaresini elinde tutmuş olsa da her döneminde saldırılar ve yağmalara ve başkent Alalakh’ın birçok kez yakılıp yıkılmasına maruz kalmıştır.
Amik Ovası'nın bu önemli höyüğünde; 1937-39 ve 1946-49 yıllarında L. Woolley yönetiminde yapılan kazılar; 1978 yılından itibaren J. Matthers tarafından yeniden başlatılmıştır. 1936 yılında; Amik Ovası'nda; Chicago Üniversitesi Doğu Bilimleri Enstitüsü adına yapılan yüzey araştırmasında; 136 no'lu buluntu yeri olarak belirtilmiştir. Höyüğün alt tabakalarına; ancak 13-15/L-K karelerinde; "Yarim-Lim Sarayı" olarak anılan büyük binanın güneyindeki geniş alanda çukur açma olarak nitelendirilen açmada (üstte 13x25 m boyutlarında) ulaşılmıştır. Tell Açana'daki son dönem kazılar 2000 yılında başlamıştır. A. Yener başkanlığında sürdürülen kazı çalışmaları Woolley tarafından kazılmamış alanlarda devam ettirilmektedir. Çalışmalar şimdilik OTÇ; GTÇ ve Erken Demir Çağı tabakaları nda yoğunlaşmıştır. 2009 yılı kazı çalışmaları A. Yener tarafından 2 Temmuz - 9 Eylül 2009 tarihlerinde toplam 8 açmada sürdürülmüştür. Höyüğün farklı alanlarında gerçekleştirilen stratigrafik incelemelerin yanı sıra Amik Ovası yüzey araştırmaları ve jeo-arkeolojik araştırmaları da gerçekleştirilmiştir.Sistematik olarak 2006 yılından itibaren saraylar bölgesinde yürütülen kazı çalışmalarına bir tanesi yeni olmak üzere toplam dört açmada devam edilmiştir. Woolley sistemine göre I. tabakadan X. tabakaya kadar olan ve OrtaTunç I -Geç Tunç II arası dönemleri ve Yarım Lim-Idrimi hanedanlıklarını kapsayan arkeolojik yapı katlarının yeniden incelenmesi amacına devam edilmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır.
Yorumlar
Yorum Gönder