Fatmalı Kalecik Höyüğü - Elazığ, Fatmalı köyü
Fatmalı Kalecik Höyüğü, Keban Barajı Gölü altında kalmadan önce, Elazığ İl merkezinin yaklaşık 32 km. kuzeybatısında Fatmalı Köyü'nün 4 km. güney-güneydoğusunda bulunan bir höyüktür. Tepenin 60 metre çapında ve 2 metre yükseklikte olduğu belirtilmektedir.[1]
Keban Baraj Gölü altında kalacak olan arkeolojik yerleşimlerin saptanması amacıyla R. Whallon ve S. Kantman tarafından yapılan yüzey araştırmaları sırasında saptanmıştır. Kazılar, bir test kazısı olarak 1968 yılında yapılmıştır. Tek bir açma olarak yapılan kazıda 10 metreye bir metre boyutlarındaki açmanın bir kenarında 2 x 2 metrelik bir bölüm de kazılmıştır.[1]
Kazıda tepenin kuzeyinde 3,9 metre, güneyinde ise 2,8 metre yükseklikte bir kültür dolgusu saptanmıştır. İlk ve ikinci yerleşme olarak iki tabaka saptanmıştır.[1] Bu tabakalar erken dönem ve geç dönem olarak da adlandırılmaktadır.[2] Kazılarda ele geçen bir bakır parçası ve çok sayıda curufa[1] dayanılarak bu tabakalar Kalkolitik Çağ'a tarihlenmektedir.[3] Kazılarda ele geçen çanak çömlek buluntularına dayanılarak ise ilk yerleşim Erken Kalkolitik Çağ'a[4], ikinci yerleşim ise Geç Kalkolitik Çağ'a[5] tarihlenmektedir.
İlk yerleşmeye ilişkin bir mimari buluntuya ulaşılamamıştır. Daha geç evrelerinde taş temelli, kerpiç duvarlı ve çok küçük birimleri olan üç evreli bir mimari ortaya çıkarılmıştır.[1]
İlk yerleşimde el yapımı, minik taş katkılı, koyu kahverengi ve gri renkte, açkılı mala ilişkin parçaları ele geçmiştir. Bunların yayvan kaselere, dışa dönük ağızlı küpe ve süzgeç gibi biçimlere ait olduğu belirtilmektedir. İkinci yerleşimde ise yine el yapımı, kırmızı yüzey renkli ve açkılı mal ile, saman katkılı, krem, kırmızı ve açık kahverengi renkli maldan parçalar bulunmuştur.[1]
Fatmalı Kalecik Höyük'te sadece bakır üretimi değil, gümüş ve kurşun üretiminin de yapıldığı ve madencilik yönünden yüksek düzeyli bir teknoloji ve uzmanlaşma görüldüğü belirtilmektedir.[6]
İlk yerleşimde çakmak taşı obsidiyene göre iki kat fazla iken ikinci yerleşimde obsidiyen kullanımı daha yaygındır.[1]
İlk yerleşimde koyun, keçi, inek ve köpek kemikleri bulunmuştur. İkinci yerleşimde ise ayrıca, domuz, porsuk, tilki ve yaban tavşanı kemikleri görülmektedir.[1]
Yüzeydeki tahrip olmuş bir ocaktan gelen malzemenin radyokarbon tarihleme yöntemi sonucu MÖ 5230 – 5040 yıllarını vermektedir.[3]
Kaynakça
1^ a b c d e f g h i TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları
2^ Turizm, Kültür ve Tabiat Varlıkları Sektörü Raporu
3^ a b Savaş Harmankaya, Karşılaştırmalı Tablolara göre Anadolu Kronolojisi
4^ H. Çalışkan, Malatya-Elazığ İlleri Fırat Vadisi Yerleşimleri Çanak Çömlek Malzemesinin İncelenmesi[ölü/kırık bağlantı] Sh.: 34
5^ H. Çalışkan, Sh.: 32
6^ A. Erarslan, İ. Aktuğ Kolay, Kentleşme Sürecinin Öncü Kent Dönemi Sh.: 82
Keban Baraj Gölü altında kalacak olan arkeolojik yerleşimlerin saptanması amacıyla R. Whallon ve S. Kantman tarafından yapılan yüzey araştırmaları sırasında saptanmıştır. Kazılar, bir test kazısı olarak 1968 yılında yapılmıştır. Tek bir açma olarak yapılan kazıda 10 metreye bir metre boyutlarındaki açmanın bir kenarında 2 x 2 metrelik bir bölüm de kazılmıştır.[1]
Kazıda tepenin kuzeyinde 3,9 metre, güneyinde ise 2,8 metre yükseklikte bir kültür dolgusu saptanmıştır. İlk ve ikinci yerleşme olarak iki tabaka saptanmıştır.[1] Bu tabakalar erken dönem ve geç dönem olarak da adlandırılmaktadır.[2] Kazılarda ele geçen bir bakır parçası ve çok sayıda curufa[1] dayanılarak bu tabakalar Kalkolitik Çağ'a tarihlenmektedir.[3] Kazılarda ele geçen çanak çömlek buluntularına dayanılarak ise ilk yerleşim Erken Kalkolitik Çağ'a[4], ikinci yerleşim ise Geç Kalkolitik Çağ'a[5] tarihlenmektedir.
İlk yerleşmeye ilişkin bir mimari buluntuya ulaşılamamıştır. Daha geç evrelerinde taş temelli, kerpiç duvarlı ve çok küçük birimleri olan üç evreli bir mimari ortaya çıkarılmıştır.[1]
İlk yerleşimde el yapımı, minik taş katkılı, koyu kahverengi ve gri renkte, açkılı mala ilişkin parçaları ele geçmiştir. Bunların yayvan kaselere, dışa dönük ağızlı küpe ve süzgeç gibi biçimlere ait olduğu belirtilmektedir. İkinci yerleşimde ise yine el yapımı, kırmızı yüzey renkli ve açkılı mal ile, saman katkılı, krem, kırmızı ve açık kahverengi renkli maldan parçalar bulunmuştur.[1]
Fatmalı Kalecik Höyük'te sadece bakır üretimi değil, gümüş ve kurşun üretiminin de yapıldığı ve madencilik yönünden yüksek düzeyli bir teknoloji ve uzmanlaşma görüldüğü belirtilmektedir.[6]
İlk yerleşimde çakmak taşı obsidiyene göre iki kat fazla iken ikinci yerleşimde obsidiyen kullanımı daha yaygındır.[1]
İlk yerleşimde koyun, keçi, inek ve köpek kemikleri bulunmuştur. İkinci yerleşimde ise ayrıca, domuz, porsuk, tilki ve yaban tavşanı kemikleri görülmektedir.[1]
Yüzeydeki tahrip olmuş bir ocaktan gelen malzemenin radyokarbon tarihleme yöntemi sonucu MÖ 5230 – 5040 yıllarını vermektedir.[3]
Kaynakça
1^ a b c d e f g h i TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları
2^ Turizm, Kültür ve Tabiat Varlıkları Sektörü Raporu
3^ a b Savaş Harmankaya, Karşılaştırmalı Tablolara göre Anadolu Kronolojisi
4^ H. Çalışkan, Malatya-Elazığ İlleri Fırat Vadisi Yerleşimleri Çanak Çömlek Malzemesinin İncelenmesi[ölü/kırık bağlantı] Sh.: 34
5^ H. Çalışkan, Sh.: 32
6^ A. Erarslan, İ. Aktuğ Kolay, Kentleşme Sürecinin Öncü Kent Dönemi Sh.: 82
Yorumlar
Yorum Gönder