Pağnik Öreni Höyüğü - Elazığ, Ağın, Kaşpınar köyü
Pağnik Öreni Höyüğü, Keban Barajı Gölü'nde su toplanmaya başlamadan önce Elazığ il merkezinin yaklaşık olarak 25 km. kuzeybatısında, Ağın İlçesi'nin 3 km. güneydoğusundaki, eski adı Pağnik olan Kaşpınar Köyü'nde yer alan bir höyüktü. Günümüzde göl suları altında kalmıştır.[1]
Höyük, 1969-70 yıllarında yakındaki Roma Dönemi sınır kalesinde Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü adına Richard P. Harper yönetiminde yapılan kazılar sırasında kazılmıştır. Kazı çalışmaları, sondaj niteliğinde olmuştur. Sınır kalesi kazısı sırasında fazla üzerinde durulmayarak yapılan bir kazı görünümündedir ve buluntular ayrıntılı olarak incelenmemiş, yayımlanmamıştır.[1]
Sondaj çalışmalarında höyüğün esas itibarıyla Erken Tunç Çağı'nda iskan edildiği, Roma Dönemi'nde sınır kalesinin mezarlık alanı olarak kullanıldığı ortaya çıkarılmıştır.[1]
Kazı başkanı kesin olmamakla birlikte Erken Tunç Çağı'na tarihlenen, taş duvarlı bir yapıdan söz etmektedir. Duvarlar yassı ocak taşları ve çamur harç kullanılarak örülmüştür. Bu yapı ile ana kaya arasında tabanlar bulunduysa da mimari bir buluntu saptanmamıştır.[1]
Çanak çömlek buluntularının çok büyük bir kısmı yörenin Erken Tunç Çağı yerleşmelerinde görülen Karaz malıdır. Bir de Malatya – Elazığ boya bezekli malından örnek ele geçmiştir. Bu malın devetüyü yüzey rengi üzerine siyah boya bezekli olduğu belirtilmektedir. Kazı başkanı çanak çömlek buluntularının en yakın benzerlerinin Pulur / Sakyol Höyük VIII. tabaka buluntuları olduğunu ifade etmektedir.[1]
Sondajda ulaşılan gömütler basit toprak mezarlar ve çömlek / küp mezarlardır. Toprak mezarlar oval biçimde açılmış, gömüt hocker durumunda (ana rahmindeki gibi) gömülmüştür. Çömlek / küp mezarlar ise 9 yaşında bir çocuk ile bir bebek gömütüdür. Bazı mezarlarda ise her iki gömüt tipinin birlikte kullanıldığı görülmektedir. Bunlarda, basit bir toprak mezar içine yine hocker durumunda bırakılan ölünün üzeri kaba çömlek parçalarıyla örtülmüştür. Bir mezarda ağır bir kafatası ameliyatı (trepanasyon[2]) geçirip iyileşmiş 40 yaşlarında bir erkek gömütü bulunmuştur. Bütün bunlar yerleşmedeki topluluğun, yerleşme içi gömü geleneği olduğunu göstermektedir.[1]
Roma sınır kalesi mezarlığı olarak kullanılmış olmasına bağlı olarak MS 144 tarihli İmparator Antoninus Pius adına bastırılmış sikkeler ele geçmiştir.[3]
Kaynakça
1^ a b c d e f TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları
2^ Ahmet Uhri, Batı Anadolu Erken Tunç Çağı Ölü Gömme Gelenekleri 13 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
3^ Çemişkezek Kasabasını Kuruluşu, Gelişmesi ve Fonksiyonları Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13/1
Höyük, 1969-70 yıllarında yakındaki Roma Dönemi sınır kalesinde Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü adına Richard P. Harper yönetiminde yapılan kazılar sırasında kazılmıştır. Kazı çalışmaları, sondaj niteliğinde olmuştur. Sınır kalesi kazısı sırasında fazla üzerinde durulmayarak yapılan bir kazı görünümündedir ve buluntular ayrıntılı olarak incelenmemiş, yayımlanmamıştır.[1]
Sondaj çalışmalarında höyüğün esas itibarıyla Erken Tunç Çağı'nda iskan edildiği, Roma Dönemi'nde sınır kalesinin mezarlık alanı olarak kullanıldığı ortaya çıkarılmıştır.[1]
Kazı başkanı kesin olmamakla birlikte Erken Tunç Çağı'na tarihlenen, taş duvarlı bir yapıdan söz etmektedir. Duvarlar yassı ocak taşları ve çamur harç kullanılarak örülmüştür. Bu yapı ile ana kaya arasında tabanlar bulunduysa da mimari bir buluntu saptanmamıştır.[1]
Çanak çömlek buluntularının çok büyük bir kısmı yörenin Erken Tunç Çağı yerleşmelerinde görülen Karaz malıdır. Bir de Malatya – Elazığ boya bezekli malından örnek ele geçmiştir. Bu malın devetüyü yüzey rengi üzerine siyah boya bezekli olduğu belirtilmektedir. Kazı başkanı çanak çömlek buluntularının en yakın benzerlerinin Pulur / Sakyol Höyük VIII. tabaka buluntuları olduğunu ifade etmektedir.[1]
Sondajda ulaşılan gömütler basit toprak mezarlar ve çömlek / küp mezarlardır. Toprak mezarlar oval biçimde açılmış, gömüt hocker durumunda (ana rahmindeki gibi) gömülmüştür. Çömlek / küp mezarlar ise 9 yaşında bir çocuk ile bir bebek gömütüdür. Bazı mezarlarda ise her iki gömüt tipinin birlikte kullanıldığı görülmektedir. Bunlarda, basit bir toprak mezar içine yine hocker durumunda bırakılan ölünün üzeri kaba çömlek parçalarıyla örtülmüştür. Bir mezarda ağır bir kafatası ameliyatı (trepanasyon[2]) geçirip iyileşmiş 40 yaşlarında bir erkek gömütü bulunmuştur. Bütün bunlar yerleşmedeki topluluğun, yerleşme içi gömü geleneği olduğunu göstermektedir.[1]
Roma sınır kalesi mezarlığı olarak kullanılmış olmasına bağlı olarak MS 144 tarihli İmparator Antoninus Pius adına bastırılmış sikkeler ele geçmiştir.[3]
Kaynakça
1^ a b c d e f TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları
2^ Ahmet Uhri, Batı Anadolu Erken Tunç Çağı Ölü Gömme Gelenekleri 13 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
3^ Çemişkezek Kasabasını Kuruluşu, Gelişmesi ve Fonksiyonları Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13/1
Yorumlar
Yorum Gönder