Tilbeş Höyük - Şanlıurfa, Birecik, Keskince köyü
Tilbeş Höyük, Şanlıurfa İl merkezinin batısında, Birecik İlçesinin yaklaşık 22 km. kuzeybatısında yer alan bir höyüktür. Hacınebi Höyüğü'ün 8 km. kadar kuzeyine düşmektedir.[3] Höyük Fırat'ın sol (doğu) yakasında, nehrin kıyısındadır. Tepe, 110 x 100 metre boyutlarında olup nehir seviyesinden 12 metre yüksekliktedir. Kültür toprağının 14,5 metre kalınlıkta olduğu höyük, Birecik Barajı su toplama alanı içinde, sular altında kalmıştır.[1]
Höyük ilk olarak Chicago Üniversitesi adına Guillermo Algaze başkanlığında Birecik ve Karkamış barajları su toplama sahalarında kalacak arkeolojik yerleşmelerin araştırılması amacıyla gerçekleştirilen yüzey araştırmaları sırasında, 1989 yılında saptanmıştır. Daha sonra 1996 yılında, yine Alicante Üniversitesi adına J.G. Fuensanta ve Şanlıurfa Müzesi'nden Adnan Mısır'ın yönetiminde, bir Türk - İspanyol ekip[4] tarafından kurtarma kazıları başlatılmıştır. Giderek çok uluslu bir görünüme ulaşan bu ekibin kazı çalışmaları 2000 yılına değin sürdürülmüştür.[1]
Höyükte yapılan kazılarda Kalkolitik Çağ'ın Halaf, Obeyd ve, Uruk Dönemi[4], Erken Tunç Çağı'nın I. – IV. evreleri, Erken Tunç Çağı IV. Evre – Orta Tunç Çağı geçiş evresi, Orta Tunç Çağı, Orta Tunç Çağı – Geç Tunç Çağı geçiş evresi, Geç Demir Çağı (Akamenid), Helenistik Dönem, Roma ve İslam Dönemi yerleşmeleri tespit edilmiştir. Geç Demir Çağı yerleşimin 10 hektarlık bir alana yayılmış olduğu anlaşılmaktadır. Bu dönem iki evre olarak değerlendirilmektedir. Geç Demir Çağı IIIB 1 Geç Akamenid Dönemi, IIIB 2 ise Akamenid – Helenistik geçiş evresi olarak ortaya çıkmakta ve MÖ 4. yüzyıl sonuna tarihlenmektedir.[1] Yerleşmenin Geç Demir Çağı öncesinde bir süre terk edilmiş olduğu belirtilmektedir.[4]
Kazı ekibi höyükteki kazı çalışmaları sırasında yakın civardaki Tilvez, Tilöbür ve Tilmusa höyüklerinde de sondaj çalışmaları yapmıştır.[4]
Akamenid tabakaları çok net değildir. Bu tabakalardaki bulgular daha çok mezarlar, erzak depoları ve ocaklardır. Mezarlarda ele geçen kilden yapılmış kadın ve süvari heykellerinin benzerlerine Hacınebi, Karkamış, Teleilat ve Deve Höyük'de rastlanmaktadır.[1]
Kuzey Obeyd Kültürü tabakalarında bir üç bölümlü, iki de ikişer bölümlü yapı ortaya çıkarılmıştır. Bunların en genişi 90 metrekare olarak ölçülmüştür. Tüm yapıların planları, iyi düzenlenmiş bir yerleşime işaret etmektedir.[4]
Höyükte ele geçen Erken Tunç Çağı I. Evre maden buluntuları, Kurban Höyük V. tabaka ve Hassek Höyük aynı dönem buluntuları ile benzerlik göstermektedir. Yerleşim, en gelişkin dönemine Erken Tunç Çağı III ve Erken Tunç Çağı – Orta Tunç Çağı geçiş evresinde ulaşmıştır. Bu dönemde dahi Titriş Höyük gibi yakın bir yerleşimin yanından kasaba gibi kalmaktadır.[3]
Kaynakça
1^ a b c d e TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları
2^ TAY – Yerleşme Ayrıntıları
3^ a b 17. Arkeometri Sonuçları Toplantısı (2001), Sh.: 62
4^ a b c d e "Current Archaeology In Turkey". 1 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2012.
Wikipedia
Höyük ilk olarak Chicago Üniversitesi adına Guillermo Algaze başkanlığında Birecik ve Karkamış barajları su toplama sahalarında kalacak arkeolojik yerleşmelerin araştırılması amacıyla gerçekleştirilen yüzey araştırmaları sırasında, 1989 yılında saptanmıştır. Daha sonra 1996 yılında, yine Alicante Üniversitesi adına J.G. Fuensanta ve Şanlıurfa Müzesi'nden Adnan Mısır'ın yönetiminde, bir Türk - İspanyol ekip[4] tarafından kurtarma kazıları başlatılmıştır. Giderek çok uluslu bir görünüme ulaşan bu ekibin kazı çalışmaları 2000 yılına değin sürdürülmüştür.[1]
Höyükte yapılan kazılarda Kalkolitik Çağ'ın Halaf, Obeyd ve, Uruk Dönemi[4], Erken Tunç Çağı'nın I. – IV. evreleri, Erken Tunç Çağı IV. Evre – Orta Tunç Çağı geçiş evresi, Orta Tunç Çağı, Orta Tunç Çağı – Geç Tunç Çağı geçiş evresi, Geç Demir Çağı (Akamenid), Helenistik Dönem, Roma ve İslam Dönemi yerleşmeleri tespit edilmiştir. Geç Demir Çağı yerleşimin 10 hektarlık bir alana yayılmış olduğu anlaşılmaktadır. Bu dönem iki evre olarak değerlendirilmektedir. Geç Demir Çağı IIIB 1 Geç Akamenid Dönemi, IIIB 2 ise Akamenid – Helenistik geçiş evresi olarak ortaya çıkmakta ve MÖ 4. yüzyıl sonuna tarihlenmektedir.[1] Yerleşmenin Geç Demir Çağı öncesinde bir süre terk edilmiş olduğu belirtilmektedir.[4]
Kazı ekibi höyükteki kazı çalışmaları sırasında yakın civardaki Tilvez, Tilöbür ve Tilmusa höyüklerinde de sondaj çalışmaları yapmıştır.[4]
Akamenid tabakaları çok net değildir. Bu tabakalardaki bulgular daha çok mezarlar, erzak depoları ve ocaklardır. Mezarlarda ele geçen kilden yapılmış kadın ve süvari heykellerinin benzerlerine Hacınebi, Karkamış, Teleilat ve Deve Höyük'de rastlanmaktadır.[1]
Kuzey Obeyd Kültürü tabakalarında bir üç bölümlü, iki de ikişer bölümlü yapı ortaya çıkarılmıştır. Bunların en genişi 90 metrekare olarak ölçülmüştür. Tüm yapıların planları, iyi düzenlenmiş bir yerleşime işaret etmektedir.[4]
Höyükte ele geçen Erken Tunç Çağı I. Evre maden buluntuları, Kurban Höyük V. tabaka ve Hassek Höyük aynı dönem buluntuları ile benzerlik göstermektedir. Yerleşim, en gelişkin dönemine Erken Tunç Çağı III ve Erken Tunç Çağı – Orta Tunç Çağı geçiş evresinde ulaşmıştır. Bu dönemde dahi Titriş Höyük gibi yakın bir yerleşimin yanından kasaba gibi kalmaktadır.[3]
Kaynakça
1^ a b c d e TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları
2^ TAY – Yerleşme Ayrıntıları
3^ a b 17. Arkeometri Sonuçları Toplantısı (2001), Sh.: 62
4^ a b c d e "Current Archaeology In Turkey". 1 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2012.
Wikipedia
Yorumlar
Yorum Gönder