Surtepe Höyüğü - Şanlıurfa, Birecik, Surtepe köyü
Surtepe Höyüğü, Şanlıurfa İl merkezinin batısında, Birecik İlçesi'nin kuzeybatısında, Fırat'ın kuzey yakasında yer alan bir höyüktür. Yerleşmenin yayıldığı tepe ve teraslar 250 x 230 metrelik, 72 dönümlük bir alana yayılmaktadır. Höyük ise 120 metre çapında ve 16 metre yüksekliktedir.[2] Yerleşmenin ise 20 hektarlık bir alanı kapsadığı anlaşılmaktadır.[3] Hacınebi Höyüğü'nün birkaç kilometre kuzeyindedir.[4]
Höyük ilk kez Guillermo Algaze tarafından, Birecik Barajı su toplama sahasında kalacak olan arkeolojik yerleşimleri saptamak amacıyla bölgede yapılan yüzey araştırmaları sırasında saptanmıştır. Kazılar ise İspanya Alicante Üniversitesi Geç Prehistorya Bölümü, Şanlıurfa Müzesi ve Prag Oriental Institute and Academy of Science işbirliğiyle 2000 yılında kurtarma kazısı olarak başlatılmıştır.[2] Kazılara İspanyol arkeolog Jesus Gil Fuensanta başkanlık etmektedir.[3]
Surtepe Höyük'te saptanan kültür evreleri Orta Kalkolitik Çağ (Ubaid), Geç Kalkolitik Çağ (Uruk Dönemi), Uruk Dönemi - Erken Tunç Çağı Geçiş Evresi ve Erken Tunç Çağı saptanmıştır. Bu evrelerin kesintisiz olduğu belirtilmektedir. Daha sonra Geç Demir Çağı'nın Akamenid, Helenistik ve Roma yerleşimleri olmuştur.[3]
Kazı alanının kuzey kesiminde 50 metre uzunluğa varan, 39 x 15 boyutlarında "standart" kabul edilen kerpiç bloklardan yapılmış ve 3,5 metre üzerinde bir yükseklik veren bir duvar açığa çıkarılmıştır. Bu duvarın, Yeni Asur ve Akamenid dönemlerinde kullanılan anıtsal bir yapıya ait olduğu ileri sürülmektedir. Ayrıca yine kerpiç kullanılarak yapılmış Akamenid Dönemi anıtsal bir yapısı da açığa çıkarılmıştır. Geç Demir Çağı buluntuları arasında en önem verilen buluntu, 10,5 x 6,4 x 1,9 ebatlarındaki, alfabetik bir yazının işlendiği taş bir tablettir. Tablette kullanılan dil yerel bir semitik dildir. Metin, tahtı ele geçirmiş olan bir hükümdarın tanrıya şükran sunumu niteliğindedir. Bu tip tanrıya mektupların en eski örneklerine MÖ 7. yüzyıla ait olan Asurbanipal'in kütüphanesinde rastlanmaktadır. Surtepe'de bulunan bu tablet MÖ 5. ya da 4. yüzyıla tarihlenmiştir. Aramca, fakat içeriği anlaşılamamış bir başka taş tablet daha bulunmuştur.[2]
Surtepe Köyü'nün yapılaşması höyüğü kısmen tahrip etmiştir. Doğu ve güneydoğu eteklerinde ise Fırat Nehri'nin aşındırması aynı sonucu yaratmıştır. Diğer yandan köy yolu, höyüğün kuzey ve bat eteklerini kesmiştir.[2]
Kaynakça
1^ a b TAY – Yerleşme Ayrıntıları
2^ a b c d TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları
3^ a b c "Current Archaeology In Turkey". 1 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2012.
4^ 17. Arkeometri Sonuçları Toplantısı (2001) Sh.: 63
Höyük ilk kez Guillermo Algaze tarafından, Birecik Barajı su toplama sahasında kalacak olan arkeolojik yerleşimleri saptamak amacıyla bölgede yapılan yüzey araştırmaları sırasında saptanmıştır. Kazılar ise İspanya Alicante Üniversitesi Geç Prehistorya Bölümü, Şanlıurfa Müzesi ve Prag Oriental Institute and Academy of Science işbirliğiyle 2000 yılında kurtarma kazısı olarak başlatılmıştır.[2] Kazılara İspanyol arkeolog Jesus Gil Fuensanta başkanlık etmektedir.[3]
Surtepe Höyük'te saptanan kültür evreleri Orta Kalkolitik Çağ (Ubaid), Geç Kalkolitik Çağ (Uruk Dönemi), Uruk Dönemi - Erken Tunç Çağı Geçiş Evresi ve Erken Tunç Çağı saptanmıştır. Bu evrelerin kesintisiz olduğu belirtilmektedir. Daha sonra Geç Demir Çağı'nın Akamenid, Helenistik ve Roma yerleşimleri olmuştur.[3]
Kazı alanının kuzey kesiminde 50 metre uzunluğa varan, 39 x 15 boyutlarında "standart" kabul edilen kerpiç bloklardan yapılmış ve 3,5 metre üzerinde bir yükseklik veren bir duvar açığa çıkarılmıştır. Bu duvarın, Yeni Asur ve Akamenid dönemlerinde kullanılan anıtsal bir yapıya ait olduğu ileri sürülmektedir. Ayrıca yine kerpiç kullanılarak yapılmış Akamenid Dönemi anıtsal bir yapısı da açığa çıkarılmıştır. Geç Demir Çağı buluntuları arasında en önem verilen buluntu, 10,5 x 6,4 x 1,9 ebatlarındaki, alfabetik bir yazının işlendiği taş bir tablettir. Tablette kullanılan dil yerel bir semitik dildir. Metin, tahtı ele geçirmiş olan bir hükümdarın tanrıya şükran sunumu niteliğindedir. Bu tip tanrıya mektupların en eski örneklerine MÖ 7. yüzyıla ait olan Asurbanipal'in kütüphanesinde rastlanmaktadır. Surtepe'de bulunan bu tablet MÖ 5. ya da 4. yüzyıla tarihlenmiştir. Aramca, fakat içeriği anlaşılamamış bir başka taş tablet daha bulunmuştur.[2]
Surtepe Köyü'nün yapılaşması höyüğü kısmen tahrip etmiştir. Doğu ve güneydoğu eteklerinde ise Fırat Nehri'nin aşındırması aynı sonucu yaratmıştır. Diğer yandan köy yolu, höyüğün kuzey ve bat eteklerini kesmiştir.[2]
Kaynakça
1^ a b TAY – Yerleşme Ayrıntıları
2^ a b c d TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları
3^ a b c "Current Archaeology In Turkey". 1 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2012.
4^ 17. Arkeometri Sonuçları Toplantısı (2001) Sh.: 63
Yorumlar
Yorum Gönder